DBH 4: MATEMATIKA 2019-02-01 AZTERKETA PRESTATZEKO

2019-02-01 AZTERKETA

5. GAIA: ADIERAZPEN ALJEBRAIKOAK

DOKUMENTUA DESKARGATU BEHAR BADUZUN: AZTERKETA PRESTATZEKO

DBH 4 MATEMATIKA ERREPASOA ALJEBRA

AZTERKETA PRESTATZEKO GELAN ( 2019-01-25) EGIN DITUGUN ARIKETAK:

$  \displaystyle  \left( x^2 + 3x - 4 \right)\cdot \left(x^2 - x + 6 \right)$

$  \displaystyle  \left( x^5 -3x^4 + 5x^3 -2x^2 + x -1 \right) : \left(x^2 - 2x -1  \right)$

$  \displaystyle  \left(x^3 - 2x^2 + 6x - 1  \right) : \left(x - 2  \right)$

$  \displaystyle (x+1)(x-2)+2(x+3) -4x + x^2 $

$ \displaystyle \frac{x-5}{2} - \frac{2-x}{4} + \frac{x-5}{3}$

$ \displaystyle \frac{(x-1)(x+1)}{2} - x + \frac{(x+2)(x-3)}{5}$

$\displaystyle \frac{(x-3)(x+1)}{3} - 5 + \frac{(x-4)(x+4)}{4}$

$ \displaystyle \frac{1-x}{3} - \frac{4(x+2)}{5} - x + \frac{x+5}{2} $

$ \displaystyle \frac{x-5}{4} - \frac{x(x+1)}{3} + x^2 + \frac{5(x+1)}{2} $

$ \displaystyle \left( x^3 + 2 x^2 - 3x - 3 \right) : \left(x^2 + 5x - 4 \right)$

$ \displaystyle \left( x^4 - 2x^2 +1\right) : \left( x + 1 \right)$

ASTEBURUKO LANA: 2019-01-25

MATEMATIKA

OLIO-ERROTA BATERA BISITA

Fitxategia deskargatu behar baduzun: OLIO-ERROTA BATERA BISITA

ZIENTZIA

BELARRIA

Fitxategia deskargatu behar baduzun: BELARRIA

DBH 4 E ZIENTZIA: USAIMENA DASTAMENA

Usaimena

Sudurra usaimenaren zentzumen-organoa da. Zentzumen hartzaileak haren barnean daude, eta pituitario horia osatzen dute. 

Usaimenaren hartzaileek gas-egoeran dauden substantzia kimikoak hautematen dituzte, eta informazio hori garunera igortzen dute, usaimen-nerbioaren bidez. Garunak informazioa hartzen du, eta usain-sentsazioa sortzen.

Usaimenaren bidez, askotariko substantzia kimikoak bereiz ditzakegu.

Dastamena

Dastamenaren zentzumen-hartzaileak ahoaren barnean daude, dastamen-papiletan. Haien bidez, substantzia kimiko disolbatuak bereiz ditzakegu.

Dastamen-papilak nerbio-zelulak dituzten irtenguneak dira. Listuan disolbatutako substantzia kimikoak dira hartzen dituzten estimuluak, oinarrizko lau zaporeei dagozkienak: gozoa, gazia, garratza eta mingotsa.

Usaimena eta dastamena oso lotuta daude. Ahoan janariren bat sartzen dugunean, hura osatzen duten substantzietako batzuk listuan disolbatzen dira, eta dastamen-papilak kitzikatzen dituzte. Beste substantzia batzuk lurrundu egiten dira, eta sudurrera iristen. Hortaz, elikagaien zaporea dastamen- eta usaimen-sentsazioen nahastea da.

DBH 4 ZIENTZIA: UKIMENA

Ukimena

Larruazala ukimenaren zentzumen-organoa da. Presioa, tenperatura, mina eta abar hartzen dituzten zentzumen hartzaileak ditu. 

Larruazalak bi geruza ditu:

• Epidermisa. Kanpo-geruza da. Geruza horren kanpoaldea zelula hilez osatuta dago, eta etengabe erortzen dira, ezkata gisa. 
• Dermisa. Barne-geruza da. Odol-hodiak ditu, bai eta ukimenaren zentzumen-hartzaileak ere.

Ukimenaren bidez askotariko informazioa hartzen dugu: objektuen forma eta testura, hotza, beroa, mina… Larruazaleko gune batzuetan zentzumen-hartzaile gehiago ditugu beste batzuetan baino, eta hortaz, ukimen-sentikortasun handiagoa dugu gune horietan; esaterako, hatzetan eta ezpainetan. 

Azalpena:

EKI Proiektua rena da.

DBH 4 ZIENTZIA BELARRIA

Entzumena

Belarriak entzumenaren zentzumen-organoak dira. Haren zentzumen-hartzaileak barakuiluan edo koklean daude.

Belarriak hartutako informazioa entzumen-nerbioaren bidez igortzen da garunera.

Belarri-hegalak hotsak hartu eta tinpanora transmititzen ditu, entzunbidearen bitartez. Tinpanoak dar-dar egiten du hotsak hartzean, eta dardara hori barakuilura transmititzen du, hezurtxo-katearen bidez. Dardarak zentzumen-hartzaileek hautematen dituzte, eta nerbio bulkadak igortzen dituzte garunera, entzumen-nerbioaren bidez.

ASTEBURUKO LANA: 2019-01-18

ARGAZKIEN ERREBELATUA

Dokumentua deskargatu behar baduzun: ARGAZKIEN ERREBELATUA

MENDEKO BOLADARIK HOTZENETAKO BAT

Dokumentua deskargatu behar baduzun: MENDEKO BOLADARIK HOTZENETAKO BAT

DBH 4 ZIENTZIA IKUSMENA

Ikusmena

Objektuen kolorea, forma eta tamaina eta zer distantziatan dauden hautematen dugu ikusmenaren bidez, argiari esker.

Begiak ikusmenaren organoak dira. Argi-estimuluak hautematen dituzte, erretinako zentzumen-hartzaileei esker.
Begiak bi atal ditu:

• Begi-globoa. Likidoz betetako esfera bat da, hiru geruza dituena; haietako bat erretina da. 
• Organo erantsiak. Begia babesteaz gain, haren mugimendua eragiten dute. Bekainak, betileak, betazalak, malko guruinak eta begiko giharrak dira. 

Argiak kornea eta kristalinoa zeharkatzen ditu, bai eta begi-globoko likidoak ere, eta erretinara iristen da. Han, zentzumen hartzaileek argia nerbio-bulkada bihurtzen dute. Nerbio-bulkadak ikusmen-nerbioen bidez igortzen dira garunera. Garunak, jasotako informazioa oinarri hartuta, irudia sortzen du.

INTERESGARRIA

DBH 4 MATEMATIKA POLINOMIOEN ZATIKETA (RUFFINI)

Matematika Gunea RENA DA

Jesus Mª Rey RENA DA

Gelan egingo ditugun ariketak:

a) $ \left(x^3 - 2x^2 + 5x +1  \right) : \left(x + 2  \right) $

b) $ \left( x^3 + 5 x^2 + 4 x +6 \right) : \left(x - 2  \right) $

c) $ \left( x^4 + 4x^3 - 2x +1 \right) : \left( x + 1 \right) $

d) $ \left( x^4 - 4x^2 + x +5 \right) : \left(x - 1  \right) $

e) $ \left( x^3 + 5x - 1 \right) : \left(x-3   \right) $

f) $ \left( x^3 -6 x + 4 \right) : \left( x + 2  \right) $

g) $ \left(x^3 + 4 x^2 - 1  \right) : \left( x - 1 \right) $

h) $ \left( x^4 +9 x^3 + 2 x^2 - x + 2 \right) : \left( x + 1 \right) $

i) $ \left( x^4 - 2 x^2 + 5 \right) : \left(  x + 2 \right) $

j) $ \left( x^3 - x^2 + x -1 \right) : \left( x + 3  \right) $

DBBH 4 ZIENTZIA APLIKATUA ZENTZUMENAK

Zentzumen-hartzaileak

Pertsonok etengabe jasotzen dugu informazioa gorputzaren barnetik zein kanpotik. Informazio horiei estimulu esaten zaie, eta zentzumen-hartzaileei esker hartzen ditugu.

Zentzumen-hartzaileak informazioa hartu eta nerbio-bulkada bihurtzen duten nerbio-zelulak dira.

Hartzaileetako nerbio-bulkadak nerbioen bidez igortzen dira nerbio-sistema zentralera, eta hark informazioa jasotzen du, interpretatzen du, eta erabakia hartzen du.

Zentzumen-hartzaileak non dauden, bi mota bereizten dira:

• Barne-hartzaileak. Organismoaren barnean daude, eta gure gorputzaren egoera orokorrari buruzko informazioa hartzen dute (egarria, pixagalea, osasun-arazoak, jarrera…). 
• Kanpo-hartzaileak. Kanpoko informazioa hartzen dute (argia, hotsak, larruazalaren gaineko presioa, usainak, zaporeak…). Batzuk elkartu egiten dira, eta zentzumen-organoak osatzen dituzte.

Julen Calvo Jimenez rena da

LOTURA INTERESGARRIA

DBH 4 MATEMATIKA POLINOMIOEN ARTEKO ZATIKETA I

Polinomioen zatiketa nola egiten den hiru adibide:

Aritz Audikana RENA DA

tutomate RENA DA

Matematika Gunea RENA DA

Gelan egingo ditugun ariketak:
a) $ \left(x^3 - 2x^2 + 5x -1 \right) : \left( x^2 + 1\right) $
b) $ \left( x^4 - 2x^3 +5x^2 - x +1  \right) : \left(x^3 - 2x  \right) $
c) $ \left(  x^4 + 5 x^3 - 2 x^2 -7x + 3 \right) : \left( x^3 - 2 \right) $
d) $ \left( 2 x^3 - 6 x^2 + 5x -1 \right) : \left( x^2 + x + 1\right) $
e) $ \left( x^5 - 3 x^4 + 2x^3 +9x^2 - 5x -4  \right) : \left(x^4 - 2x^2 + 1 \right) $
f) $ \left(  x^3 + 4 x^2 + 2 x -6 \right) : \left(x^2 + 4x  \right) $
g) $ \left(  x^4 + 5 x^3 -4 x^2 +8x +3 \right) : \left( x^3 +4x -1\right) $
h) $ \left(  x^3 + 4 x^2 - 6x + 8 \right) : \left( x^2 -3x +5\right) $
i) $ \left(  x^2 - 2x +1 \right) : \left( x + 5 \right) $
j) $ \left( x^5 - 2x^4 -3 x^3 +7 x^2  \right) : \left( x^4 -1 \right) $

ASTEBURUKO LANA 2019-01-11

MATEMATIKA FITXA

Fitxa inprimatu behar baduzun: ALFONBREN PREZIOA
 

ZIENTZIA FITXA

Fitxa inprimatu behar baduzun: SENTSAZIO TERMIKOA

DBH 4 MATEMATIKA POLINOMIOEN ARTEKO BIDERKETA

Polinomioen arteko biderketak nola egiten diren errepasatzeko bideo bat:

Aritz Audikana rena da

Beste bideo bat lantzeko:

Gelan egingo ditugun ariketak:
a) $ \left( x^2 - 2 x + 1\right) \cdot \left( 2 - x  \right) = $
b) $ \left( 3 - 2x^2 \right) \cdot \left( 5 x^3 - 2 x^2 +4\right) = $
c) $ \left( x^2 + 5 x -1\right) \cdot \left(x^3 - 2 x^2 \right) = $
d) $ \left(3-x^3 \right) \cdot \left(2x^2 -2x+1 \right) = $
e) $ \left( 3x - 2x^4\right) \cdot \left(1+x+x^2 \right) = $
f) $ \left( -2-x\right) \cdot \left(x^2-2x \right) = $
g) $ \left( x^2 - x\right) \cdot \left( 1 -x^2\right) = $
h) $ \left( 2-5x + 3x^2\right) \cdot \left(2-x \right) = $
i) $ \left( x^3-2x+5\right) \cdot \left(x^2 +2 \right) = $
j) $ \left( 7-2x-x^2\right) \cdot \left(1-x^2 \right) = $